การจัดการองค์ความรู้

มุมความรู้สำหรับวัยใส

เรื่อง การสร้างเสริมสุขภาพด้านอนามัยเจริญพันธุ์ในวัยรุ่นหญิง

ตอนที่ 1 หนูเป็นสาวแล้วหรือยังคะ?

ดร.วรรณวดี เนียมสกุล*

ในปัจจุบันจะเห็นได้ว่าเด็กผู้หญิงโตเป็นสาวเร็วขึ้น บางคนอายุเพียง เก้าขวบ ก็เป็นประจำเดือนแล้ว ซึ่งหมายความว่าเริ่มมีไข่ตก และพร้อมที่จะมีบุตรได้ถ้ามีเพศสัมพันธ์? เด็กผู้หญิงหลายๆ คนมีความกังวลต่อการเปลี่ยนแปลงของร่างกายอย่างรวดเร็ว ไม่แน่ใจว่าตนเองเป็นสาวแล้วหรือยัง และจะดูแลตัวเองอย่างไรเมื่อมีประจำเดือนครั้งแรก

การที่เต้านมเริ่มขยายและเป็นไต พร้อมกับบ่นเจ็บๆ ที่เต้านม ของเด็กหญิง การเริ่มมีขนที่อวัยวะเพศ หรือการมีไข่ตกและเป็นประจำเดือน เป็นอาการที่จะสื่อให้ผู้ปกครองหรือตัวเด็กหญิงเองได้ตระหนักว่าลูกหลานเป็นสาวแล้ว การมีประจำเดือนครั้งแรกนอกจากจะทำให้เด็กรู้สึกตกใจและกลัวแล้ว การขาดความรู้เกี่ยวกับการดูแลตนเองที่เหมาะสมอาจทำให้มีผลกระทบต่อสุขภาพกายและจิตได้

ผู้ปกครองที่มีบุตรหลานเป็นเด็กหญิงจึงควรเตรียมความพร้อมให้เด็กได้รับรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงและการดูแลตนเอง ดังนี้? อธิบายให้เด็กเข้าใจว่าการเป็นสาวเป็นอย่างไร? อาทิ การมีประจำเดือนครั้งแรกไม่ใช่เรื่องที่น่ากลัว เพราะนั่นเป็นธรรมชาติของผู้หญิงทุกคนที่แสดงถึงการมีไข่ตก และมดลูกจะเริ่มสร้างเยื่อบุให้หนาขึ้นเพื่อรองรับการฝังตัวของไข่และอสุจิที่มีการปฏิสนธิและตั้งครรภ์ขึ้น แต่ เมื่อไข่สุกและไม่ได้มีเพศสัมพันธ์ เยื่อบุนั้นก็จะสลายกลายเป็นเลือดหรือประจำเดือนออกจากช่องคลอดนั่นเอง

การสอนให้เด็กๆ ได้ดูแลตนเองขณะมีประจำเดือนเป็นสิ่งสำคัญ ได้แก่

1. การเลือกซื้อผ้าอนามัย ซึ่งปัจจุบันมีหลายแบบ ทั้งแบบเป็นแผ่น แบบห่วง หรือแบบสอด ที่นิยมได้แก่ แบบแผ่น ซึ่งมีหลายลักษณะ เช่น ชนิดมีปีก ไม่มีปีก ชนิดนุ่ม สำหรับวันมามากถึงวันมาน้อย ชนิดสำหรับใส่เวลากลางคืนเพื่อไม่ให้มีการเปื้อนเปรอะของเลือดบนที่นอนขณะนอนหลับ? ผ้าอนามัยชนิดสอดในช่องคลอดก็มีจำหน่ายแต่ไม่เหมาะสำหรับเด็กที่เริ่มเป็นประจำเดือน เพราะต้องระมัดระวังในเรื่องความสะอาดในการสวมใส่ ซึ่งถ้าดูแลความสะอาดไม่ดีพอก็อาจเกิดการติดเชื้อได้
2. การใส่ผ้าอนามัย ควรล้างมือให้สะอาดก่อนสวมใส่? โดยจับด้านที่สัมผัสกับการเกงชั้นใน หลีกเลี่ยงที่จะจับด้านที่สัมผัสกับช่องคลอด และหมั่นเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อยๆ เมื่อรู้สึกชุ่ม ล้างช่องคลอดให้สะอาด และซักกางเกงชั้นใน ผึ่งแดดให้แห้งเสมอ เพื่อไม่ให้เกิดการติดเชื้อ
3. ควรห่อผ้าอนามัยที่ใช้แล้วอย่างมิดชิดและทิ้งลงในถังขยะ ล้างมือทุกครั้งก่อนและหลังจับผ้าอนามัย

การสอนสุขนิสัยรักความสะอาดแก่วัยรุ่นหญิงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะจะทำให้ร่างกายมีสุขภาพแข็งแรง

การเตรียมความพร้อมเกี่ยวกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นเมื่อเป็นสาว จะทำให้วัยรุ่นมีสามารถเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ?ปรับตัว ตลอดจนดูแลตนเองได้เป็นอย่างดี

อ้างอิง

วรรณวดี เนียมสกุล. (2551). การตั้งครรภ์ที่ไม่ได้ตั้งใจของวัยรุ่นหญิงไทย: การสร้างทฤษฎีรากฐาน. วิทยานิพนธ์ ระดับปริญญาเอก มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ซานฟรานซิสโก

* พยาบาลวิชาชีพ ชำนาญการพิเศษ ภาควิชาการพยาบาลสูติศาสตร์

มุมความรู้สำหรับวัยใส

เรื่อง การสร้างเสริมสุขภาพด้านอนามัยเจริญพันธุ์ในวัยรุ่นหญิง

ตอนที่ 2 หนูจะท้องไหม?

ดร.วรรณวดี เนียมสกุล*

วัยรุ่นหญิงหลายคน สับสนว่าตัวเองจะท้องได้ไหมหลังจากมีประจำเดือนแล้ว? และมีความวิตกกังวลจนทำให้กินไม่ได้ นอนไม่หลับ เมื่อพบว่าตัวเองไม่เป็นประจำเดือนในวันที่ครบกำหนดประมาณหนึ่งเดือน ดังคำถามของเด็กซึ่งยังไม่มีแฟนและไม่เคยมีเพศสัมพันธ์? ที่แสดงให้เห็นว่าเธอเหล่านี้ยังมีความเข้าใจที่ไม่ถูกต้องเกี่ยวกับการตั้งครรภ์ เช่น หนูจะท้องได้มั้ยคะถ้าเข้าห้องน้ำรวม?? เมนส์หนูขาดไปหนึ่งเดือนแล้วหนูท้องใช่มั้ยคะ?

การให้ความรู้ที่ถูกต้องหรือเสริมความรู้ปัญญาเป็นสิ่งจำเป็นที่จะทำให้วัยรุ่นเข้าใจและระมัดระวังตัวเองให้ปลอดภัยจากการตั้งครรภ์ได้ โดยให้คำแนะนำดังนี้? การจะตั้งครรภ์จะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อมีไข่ตกและมีเพศสัมพันธ์ โดยอสุจิของฝ่ายชายเข้าสู่ช่องคลอด และผ่านปากมดลูก เดินทางไปยังไข่ที่ตกจากรังไข่ ปฏิสนธิที่ท่อนำไข่และเคลื่อนมาฝังตัวที่มดลูก

เมื่อเป็นประจำเดือนแล้วแสดงถึงการมีไข่ตกและแสดงถึงว่าเป็นสาวเต็มตัวพร้อมที่จะตั้งครรภ์ได้ถ้ามีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน นอกจากนี้ ในรายที่ประจำเดือนยังมาไม่สม่ำเสมอ คิดว่าถ้ามีเพศสัมพันธ์เพียงครั้งเดียวและไม่ได้ป้องกันด้วยการคุมกำเนิดวิธีใดๆ ก็ตาม ไม่ทำให้เกิดการตั้งครรภ์ นั่นเป็นความเชื่อที่ผิด เพราะมีวัยรุ่นหลายรายที่ตั้งครรภ์จากความเชื่อดังกล่าว

เมื่อวัยรุ่นเข้าใจถึงการตั้งครรภ์เกิดขึ้นมาได้อย่างไรแล้ว คำถามสองคำถามข้างบนควรนำมาอธิบายให้ชัดเจนต่อว่า การเข้าห้องน้ำรวมไม่สามารถทำให้เธอตั้งท้องได้ถ้าเธอไม่ไปมีเพศสัมพันธ์กับเพื่อนชายที่นั่น แต่สิ่งที่ต้องคำนึงถึงก็คือ ความสะอาดของห้องน้ำเป็นหลักด้วย เพราะห้องน้ำที่สกปรกอาจมีเชื้อโรคที่ทำให้เธอสามารถติดเชื้อที่ช่องคลอดได้ ถ้ารักษาความสะอาดของอวัยวะเพศไม่ดีพอ? การล้างทำความสะอาดอวัยวะเพศทุกครั้งที่ปัสสาวะหรืออุจจาระ และการดูแลชั้นในให้สะอาดอยู่เสมอเป็นสิ่งสำคัญมาก การล้างมือบ่อยๆ ดูแลตัดเล็บให้สั้นและสะอาดก็จะช่วยป้องกันการติดเชื้อได้เป็นอย่างดี

การที่วัยรุ่นประจำเดือนยังไม่สม่ำเสมอเป็นเรื่องปกติที่พบได้ เนื่องจากการหลั่งของฮอร์โมนยังไม่สมบูรณ์เต็มที่ แต่ถ้าพบว่ามีเลือดออกผิดปกติ เช่น เป็นประจำเดือนๆ ละสองครั้ง หรือเป็นแล้วไม่เป็นอีกเลยนานถึงสามสี่เดือน ควรจะมาปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและให้การรักษาแต่เนิ่นๆ

อ้างอิง

วรรณวดี เนียมสกุล. (2551). การตั้งครรภ์ที่ไม่ได้ตั้งใจของวัยรุ่นหญิงไทย: การสร้างทฤษฎีรากฐาน. วิทยานิพนธ์ ระดับปริญญาเอก มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ซานฟรานซิสโก

* พยาบาลวิชาชีพ ชำนาญการพิเศษ ภาควิชาการพยาบาลสูติศาสตร์

มุมความรู้สำหรับวัยใส

เรื่อง การสร้างเสริมสุขภาพด้านอนามัยเจริญพันธุ์ในวัยรุ่นหญิง

ตอนที่ 3 หนูไม่อยากท้องในวัยเรียน จะทำยังไงดีคะ?

ดร.วรรณวดี เนียมสกุล*

ค่านิยมทางเพศที่เปลี่ยนแปลงในสังคมไทยจากการรักนวลสงวนตัวในหญิงไทยโบราณ ไปสู่ความรู้สึกธรรมดาที่จะมีเพศสัมพันธ์ก่อนแต่งงาน ทำให้วัยรุ่นยุคนี้มีการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์มากขึ้นทุกปี แผนกฝากครรภ์ในโรงพยาบาลของรัฐในทุกวันนี้ มีวัยรุ่นในชุดนักเรียน นักศึกษามาฝากครรภ์ทุกวัน ทั้งๆ ที่วัยรุ่นเหล่านี้บอกว่า หนูไม่อยากท้องในวัยเรียน วัยรุ่นท้องเป็นปัญหาต่อทางจิตใจ ร่างกาย เศรษฐกิจและ สังคมรอบด้าน

การท้องในวัยเรียนทำให้วัยรุ่นต้องหยุดเรียนกลางคัน เสียอนาคต ถูกฝ่ายชายที่ไม่รับผิดชอบทอดทิ้งต้องท้องเพียงลำพัง ทำให้สภาพจิตใจบอบช้ำ ถูกสังคมรอบข้างมองด้วยสายตาที่แปลกๆ เป็นตราบาปเพราะท้องไม่มีพ่อ ไม่มีเงินเลี้ยงลูก โลหิตจางหรือครรภ์เป็นพิษได้ง่าย ซึ่งเป็นภาวะเสี่ยงต่อทั้งแม่วัยรุ่นและลูก ผลกระทบที่รุนแรงเหล่านี้อาจส่งผลต่อสุขภาพได้

ทำอย่างไรที่วัยรุ่นหญิงจะหลีกเลี่ยงในการที่จะต้องเผชิญกับชะตากรรมที่ยากลำบากดังกล่าว?? มีหลายวิธีที่จะป้องกันตัวเองจากการมีเพศสัมพันธ์ก่อนวัยอันควร ทั้งนี้วัยรุ่นต้องเตือนตนเองเสมอว่า ถ้าไม่อยากท้องในวัยเรียน? สิ่งที่ดีที่สุดคือการหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์

ทำอย่างไรจะหลีกเลียงการมีเพศสัมพันธ์ได้ ??ก่อนอื่นวัยรุ่นหญิงต้องเรียนรู้ถึงความรู้สึกที่แตกต่างระหว่างหญิงชาย? ฝ่ายชายสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้โดยไม่มีความรัก ในขณะที่ฝ่ายหญิงมองการมีเพศสัมพันธ์ว่าเป็นความรักและผูกมัดได้ โดยฝ่ายชายไม่ได้นึกถึงความผูกพันและความรักใดๆ การเรียนรู้ถึงความแตกต่างนี้จะทำให้ฝ่ายหญิงไม่หลวมตัวง่ายๆ เพราะผู้ชายที่รักจริง จะให้เกียรติและไม่นำการมีเพศสัมพันธ์มาเป็นข้ออ้าง

นอกจากนี้วัยรุ่นหญิงไม่ควรอยู่ลำพังสองต่อสองกับเพื่อนชาย หรือทำตัวสนิทสนมใกล้ชิดจนเกินไป การแต่งกายต้องไม่ล่อแหลม เสื้อสายเดี่ยว เกาะอก กางเกงกระโปรงสั้นไม่ควรสวมใส่ เพราะจะเป็นการยั่วยุอารมณ์เพศของฝ่ายตรงข้ามเป็นอย่างดี

การวางตัวที่เหมาะสม ไม่ถูกเนื้อต้องตัว ไม่นัดหมายเพื่อนชายในเวลากลางคืน? หลีกเลี่ยงการไปสถานเริงรมณ์หรือที่ลับตาคน การไม่ดูหนังโป๊ หนังโรแมนติกตามลำพัง หรือการไปกับเพื่อนๆ หลายๆ คน จะช่วยให้ปลอดภัยจากการมีเพศสัมพันธ์ที่จะนำไปสู่การตั้งครรภ์ได้ ???การมีสติและรู้จักเหตุผลไม่นำพาตัวเองไปสู่สถานการณ์ที่สุ่มเสี่ยงต่อการเสียตัว จะทำให้วัยรุ่นหญิงอยู่รอดปลอดภัย และตั้งครรภ์เมื่อมีความพร้อม

อ้างอิง

วรรณวดี เนียมสกุล. (2551). การตั้งครรภ์ที่ไม่ได้ตั้งใจของวัยรุ่นหญิงไทย: การสร้างทฤษฎีรากฐาน. วิทยานิพนธ์ ระดับปริญญาเอก มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ซานฟรานซิสโก

* พยาบาลวิชาชีพ ชำนาญการพิเศษ ภาควิชาการพยาบาลสูติศาสตร์